Những câu thơ tha thiết rủ bước chân ai về với Than Uyên, mảnh đất hiền hòa có cánh đồng Mường Than nổi tiếng miền Tây Bắc. 

Thung lũng vào hè...Sáng sớm, không khí thật dễ chịu. Mặt trời đang lên chiếu những tia nắng dịu dàng xuống núi rừng, đồng ruộng. Những đồi cây xanh mướt mát sau những cơn mưa, phía xa xa, những làn mây trắng bồng bềnh nhởn nhơ trôi cho lòng ai bâng khuâng, xao xuyến...

Con đường quốc lộ 279 đưa tôi đến bến sông Nậm Mu. Con đường nhỏ, đi giữa những đồi cây, có đoạn bên này là hồ Than Uyên, bên kia là rừng thông xanh ngát khiến du khách nao lòng trước vẻ mộc mạc nên thơ của xứ sở này...

Bến sông Nậm Mu đây rồi...Xe máy, ô tô đỗ trên bờ thành những dãy dài. Mọi người tranh thủ ngày nghỉ vào hồ vãn cảnh hoặc đi câu. Dưới hồ, tấp nập thuyền máy xuôi ngược. Tiếng máy nổ giòn, vang cả mặt sông. Đang như đi lạc giữa rừng cây, giờ thấy trước mặt mình là sông nước bao la, có lẽ du khách sẽ không khỏi ngỡ  ngàng...Hồ trên núi của Than Uyên đẹp như bức tranh thủy mặc.

Anh lái thuyền lên tận nơi hướng dẫn du khách xuống thuyền. Giọng nói địa phương mộc mạc dễ gần. . Anh kể chuyện: thủy điện Bản Chát tích nước vào năm 2012 để phát điện tổ máy đầu tiên cuối năm 2012, giờ thì nước lớn lắm rồi, bây giờ còn tham gia xả nước chống hạn cho dưới xuôi. Anh chỉ cho chúng tôi thấy những hướng hồ đi về những đâu. Phía Bắc và Tây Bắc là hướng lên xã Mường Mít, Tà Mít, phía Tây Nam là hướng đến xã Pha Mu, Tà Hừa, phía Đông và Đông Nam là xã Mường Kim. Nhìn theo hướng tay anh thấy chỗ nào cũng mênh mang nước và núi rừng, lúc này có lẽ chẳng ai định được hướng nữa.

Thuyền nổ máy, lùi dần ra ngoài để ra khỏi bến. Tiếng máy hòa lẫn vào dòng nước xanh biếc, mặt nước bốc hơi nghi ngút như sương mờ lan xa xa trên những đồi cây. Thỉnh thoảng một hòn đảo nhỏ nhô lên trên mặt hồ, cỏ non xanh mịn...Những đồi cao su đang lên xanh. Xa xa, những đàn trâu tung tăng gặm cỏ, tiếng mõ vang cả một góc đồi...

           Những đỉnh núi xa xa trước đây chỉ nhìn thấy giờ gần ngay trước mắt, dường như có thể đi một lát là đến đỉnh. Những rừng tre nứa xôn xao trong gió. Gần ngay bên bờ hồ là những  cây khô ngập nước, khẳng khiu trơ cành như những cánh tay gầy guộc vươn cao lên trời.

          Nắng lên cao dần. Mặt hồ trong vắt. Bầu trời xanh trong veo. Du khách thả hồn lãng du ra mọi phía trong không gian tuyệt vời thế này. Trong khoang thuyền, những câu chuyện về cá, về thuyền và cuộc sống cư dân vùng ven lòng hồ rất rôm rả. Ai cũng tò mò háo hức về cuộc sống của những người dân nơi đây. Những nhà thuyền ven hồ bập bềnh trên sóng nước, những chiếc thuyền có mái lợp bạt màu xanh, thấp thoáng bóng người ra vào, đó cũng là các chòi canh cá của bà con nuôi cá bè. Người dân bản làng quanh hồ thường có nhà ở trong bản, có lán ở rừng để trông nom vùng trồng  trọt, chăn nuôi của họ và giờ đã có hồ thì họ có thêm thuyền, thuyền vừa là phương tiện di chuyển vừa là nơi ở của một số gia đình chăn nuôi thủy cầm và nuôi cá.

Thuyền thả trôi bồng bềnh trên mặt nước. Không gian cao rộng, êm ả, thỉnh thoảng có bóng người chèo thuyền bằng tay lướt qua...Cảm giác mọi thứ bình yên quá, những gì náo nhiệt bộn bề đã dừng hết lại trên bờ, để cho con  người tìm lại những góc yên tĩnh nhất trong tâm hồn ở nơi đây.

Thỉnh thoảng những thuyền câu vút qua nhanh, những tay câu vung những cần câu dài với lưỡi câu các loại để thử tài sát cá. Họ bắt được chủ yếu là cá rô, cá pa sản, cá trắm..., con to con nhỏ đều là chiến lợi phẩm dùng cho bữa trưa trên thuyền. Họ mang xôi, bánh trái, thịt...để đi ăn trên thuyền. Trên thuyền còn chuẩn bị cả chậu than để phục vụ du khách nướng cá...Bữa ăn trên thuyền hẳn là để lại rất nhiều dư vị...

Phía xa, những chiếc thuyền vụt qua nhanh để lại vệt nước tung bọt trắng xóa dài phía sau và tiếng cười giòn tan của cô gái Thái đi lấy củi trở về. Khuôn mặt ửng hồng dưới chiếc khăn thổ cẩm quấn trên đầu cùng nụ cười sơn cước sẽ làm vấn vương bao tâm hồn du khách đến nơi đây...

Hồ Bản Chát, sẽ là không đủ nếu bạn chỉ có một ngày để lãng du trên mặt hồ.  Nhưng nếu có dịp trở lại Than Uyên, chắc chắn bạn muốn quay lại để cùng bồng bềnh với sóng nước, và biết đâu với kì nghỉ dài ngày, bạn lại nghĩ tới chuyến du lịch homstay cùng với bạn bè ở những bản làng người Thái quanh hồ. Và tôi cũng chắc chắn, sự gần gũi, tình cảm nồng hậu, mến khách của bà con Than Uyên sẽ khiến bạn nhớ mãi mảnh đất này...

                                                                                                 Hồng Nhung